Huis- en hobbydierenlijst

Een Huis- en hobbydierenlijst is een belangrijk instrument om het dierenwelzijn te bevorderen en misstanden bij het houden van zoogdieren te voorkomen. Door een wetenschappelijke basis te leggen onder het beleid voor dierhouderij, biedt deze positieflijst een kader voor een veilige en verantwoorde omgang met dieren.  

Wat is een positieflijst?

Een positieflijst is een lijst van diersoorten die geschikt zijn om te houden zonder dat daarvoor voorafgaande controle van de houder nodig is. Het uitgangspunt van een positieflijst is dat deze soorten bevat die relatief gemakkelijk op een diervriendelijke manier gehouden kunnen worden. Dit wordt bepaald door hun fysiologische en ethologische behoeften. Wanneer eenvoudig kan worden voorzien in deze fysiologische en ethologische behoeften, en met de gebruikelijke wijze van houden daarin ook daadwerkelijk wordt voorzien, hoort een diersoort op een positieflijst thuis. Is dit niet het geval, dan zou plaatsing van de soort op de positieflijst geweigerd moeten worden.  Daarmee kan een positieflijst wordt voorkomen dat soorten met hoge of specifieke zorgvereisten in handen komen van houders die niet aan deze behoeften kunnen voldoen.

Vrijstellingen versus ontheffingsplicht

Soorten die op de positieflijst staan, mogen zonder individuele controle vooraf worden gehouden. Voor deze soorten wordt immers aangenomen dat het risico op welzijnsproblemen laag is wanneer zij op de gebruikelijke wijze worden gehouden en verzorgd.

Voor soorten die niet op de positieflijst staan, geldt een ontheffingsplicht. Dit betekent dat houders van deze risicosoorten vooraf toestemming moeten krijgen van bevoegde autoriteiten. Tijdens een toetsing wordt beoordeeld of de houder kan voldoen aan de specifieke eisen voor huisvesting, voeding en verzorging van de betrokken soort. Een ontheffing mag overigens alleen worden geweigerd als er een gevaar bestaat voor de gezondheid en het welzijn van de betrokken dieren of de gezondheid en veiligheid van mensen. Feitelijk gaat hem om de toets of aan de fysiologische en ethologische behoeften wordt voldaan op het niveau van de individuele houder. 

Door het onderscheid tussen vrijstellingen en ontheffingsplicht biedt een positieflijst  voor dieren een balans tussen toegankelijkheid voor diersoorten die geschikt zijn als huisdier en bescherming voor soorten die extra zorg of controle vereisen.

Overigens is in de huidige systematiek een correcte beoordeling voor ontheffingsaanvragen nog niet geïmplementeerd. De wetgever lijkt over het hoofd te hebben gezien dat volgens vaste jurisprudentie van het Hof van Justitie deze systematiek ook voor particuliere en commerciële houders het bezit van en handelen in diersoorten die niet op de positielijst mogelijk moet maken, mits de gezondheid en het welzijn van de dieren en de gezondheid en veiligheid van mensen op dit individuele niveau worden gewaarborgd. 

Waarom is de Huis- en hobbydierenlijst belangrijk?

De Huis- en hobbydierenlijst helpt misstanden in dierhouderij te voorkomen door risico's op dierenleed systematisch te beperken. Door soorten met hogere risico’s onder strenge controle te plaatsen via de ontheffingsplicht, waarborgt de lijst het welzijn van deze dieren. Tegelijkertijd biedt de lijst dierhouders een duidelijk overzicht van welke soorten veilig en verantwoord gehouden kunnen worden.

Wel bevat de huidige Huis- en hobbydierenlijst ook op dit punt nog gebreken. Zo is de toetsing niet volledig correct uitgevoerd omdat er alleen is onderzocht of zoogdiersoorten eigenschappen hebben die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben voor hun gezondheid en welzijn of de gezondheid en veiligheid van mensen, maar wat het feitelijke risico is door ook de gebruikelijke wijze van houden in het licht van deze fysiologische en ethologische behoeften te beoordelen, is niet aan de orde gekomen. 

Dit is jammer, omdat er voldoende mogelijkheden zijn om deze toets deugdelijk uit te voeren, bijvoorbeeld door middel van een toetsing aan  de Duitse Mindestanforderungen an die Haltung von Säugetieren en de Oostenrijkse Tierhaltungsverordnung. De Duitse en Oostenrijkse richtlijnen beschrijven uitgebreid de fysiologische en ethologische eisen voor het houden van zoogdiersoorten. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft deze standaarden al erkend als een goede basis voor het opstellen van duidelijke regels.

De Stichting pleit dan ook voor een bredere en diepgaandere risicobeoordeling, waarbij onder meer gekeken wordt naar:

·        De gebruikelijke wijze van huisvesten en verzorgen van diersoorten;

·        De beschikbaarheid van geschikte verblijven, voeding en andere middelen;

·        De toepasbaarheid van internationale standaarden in de Nederlandse context.

Door deze aspecten beter te integreren, kan de positieflijst nog verder worden aangescherpt en uitgebreid.

Internationale standaarden als fundament

De Duitse en Oostenrijkse richtlijnen beschrijven uitgebreid de fysiologische en ethologische eisen voor het houden van zoogdiersoorten. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft deze standaarden al erkend als een goede basis voor het opstellen van duidelijke regels.

Stichting Natuurwet is van mening dat deze standaarden verder kunnen worden uitgewerkt en aangevuld in praktische handleidingen, zoals Gidsen voor Goede Praktijken. Deze gidsen bieden concrete adviezen en praktische voorbeelden, zodat dierhouders exact weten wat nodig is om op verantwoorde wijze voor hun dieren te zorgen.

De focus van Stichting Natuurwet

De Stichting zet zich in op twee belangrijke vlakken:

·        Bijdragen aan de handhaving en naleving van de Huis- en hobbydierenlijst

·        Ontwikkeling van Gidsen voor Goede Praktijken die als toetssteen kunnen worden gebruikt bij de verlening van ontheffingen, naast de wat algemenere Mindestanforderungen en Tierhaltungsverordnung.

Het belang van toezicht en voorlichting

De effectiviteit van de Huis- en hobbydierenlijst is afhankelijk van strikte handhaving om misstanden bij het houden van dieren te voorkomen en juiste voorlichting en educatie om dierhouders te informeren over de behoeften van dieren en de wettelijke verplichtingen. Stichting Natuurwet ziet het als haar missie om hier een actieve rol in te spelen. 

Conclusie

De Huis- en hobbydierenlijst biedt een belangrijke basis voor dierenwelzijn, maar kan verder worden verfijnd door een vollediger risicobeoordeling te maken en internationale standaarden als uitgangspunt te nemen. Stichting Natuurwet ondersteunt dit proces van harte en zet zich in om zowel naleving van de lijst te bevorderen als richtlijnen op te stellen die dierenhouders helpen om op verantwoorde wijze met hun dieren om te gaan.